Een interessant model dat inzicht geeft in het gedrag van jezelf en van anderen, is de Dramadriehoek (ook wel Reddingsdriehoek of Karpman-driehoek genoemd). Dit model gaat uit van drie rollen die je tijdens interacties met anderen kunt aannemen. Sommige mensen wisselen wel eens van rol, maar de meesten hebben een voorkeur.
Redder: de hulpvaardige adviseur
De Redder heeft er een handje van snel en vaak ongevraagd advies te geven. Hij vindt het fijn om nodig te zijn en gaat er stiekem van uit dat de ander zichzelf niet kan helpen. In die zin plaatst hij zich boven het slachtoffer. De Redder voelt zich erg verantwoordelijk voor anderen, maar zijn les is te leren dat iedereen verantwoordelijk is voor zijn eigen leven.
Aanklager: de boze betweter
De Aanklager is regelmatig boos of aanvallend. Hij ziet snel een oplossing, maar is boos op de veroorzaker van het probleem. Of hij voelt zich machteloos en schopt daarom tegen alles aan, zonder echt bij te dragen aan een oplossing. De les van de Aanklager is kiezen: wat klaagt hij aan, wat accepteert hij.
Slachtoffer: de hulpeloze en machteloze
Het Slachtoffer voelt zich snel machteloos en stelt zich ook zo op: “Ik weet ook niet hoe…”. Het Slachtoffer is sterk in het vragen van aandacht en het beroep doen op anderen. Daarmee neemt hij zelf geen verantwoordelijkheid voor de eigen problemen. De les van het Slachtoffer is te leren toe te kunnen met minder aandacht en zelf verantwoordelijkheid te nemen.
De uitdaging
De uitdaging ligt erin niet in één van de uitersten te schieten, maar in het dramaloze midden van de driehoek te blijven. Waarom is dit belangrijk, waar zit het drama dan? Op het eerste gezicht lijken alle hoofdrolspelers baat te hebben bij hun rol. Het slachtoffer hoeft niet na te denken, hoeft ook niet te kiezen, heeft geen verantwoordelijkheid en er wordt voor hem gezorgd. De aanklager treft geen blaam, is zelf niet verantwoordelijk, voelt zich beter dan de ander en houdt anderen op afstand. De redder maakt zichzelf belangrijk, maakt anderen afhankelijk, hoeft niet bij zichzelf te leven en kan laten zien hoe goed hij is.
Het drama: miskenning en afhankelijkheid
Het drama ontstaat omdat niemand op een gelijkwaardige manier met elkaar communiceert. En in iedere rol uit de dramadriehoek zit een miskenning. De Aanklager en de Redder miskennen anderen. Het slachtoffer miskent zichzelf. De spelers in dit spel houden elkaar vast in een wurggreep van machteloosheid en afhankelijkheid. Aan de hand van een voorbeeldsituatie, ontdek je welke interventie je kunt doen om uit de dramadriehoek te blijven en gezond en volwassen met anderen te communiceren.
De aanvallende partner
Stel, je bent al jaren gelukkig met die ene. Jullie hebben zelden woorden, maar als er ruzie is, spatten de vonken ervan af. Steeds weer vervallen jullie in dezelfde patronen: hij valt aan, jij schiet in de verdediging. Je hoort dezelfde argumenten keer op keer voorbij komen. Je vraagt je af of jullie ooit normaal met elkaar kunnen communiceren? Wat te doen, wat te laten?
Interventie: van uiterste naar neutraal terrein
Als je merkt dat je in één van de hoeken van de driehoek bent geschoten, kun je eruit stappen door het onderliggende gevoel te benoemen. Bij de ruzie met je partner kun je bijvoorbeeld zeggen: “Ik merk dat je zo boos doet dat ik me er machteloos door voel”. Daarna kun je bespreken hoe je verder gaat. Ook als Aanklager (boosheid) of Redder (verantwoordelijkheid nemen voor de ander) kun je je eigen gedrag benoemen en aangegeven dat het niet zo constructief is.
Literatuurtip: Stewart & Joines – Transactionele Analyse
Leave A Reply